30.03. przypada Światowy Dzień Choroby Afektywnej Dwubiegunowej. Ta data jest nieprzypadkowa – 30 marca to data urodzin Vincenta van Gogha. Artysty o wielu twarzach, którego twórczy szał i niepohamowana pasja do malarstwa łączyły się nierozerwalnie z przeszywającym smutkiem, bólem istnienia i samotnością.
Huśtawka nastrojów – między niebem a piekłem
W medycynie mówi się o epizodach depresji i manii lub jej łagodniejszej wersji – hipomanii. Z uwagi na swoją dwoistość zaburzenia dwubiegunowe są trudne do zdiagnozowania, gdyż pacjenci z reguły zgłaszają się do lekarza „jedynie” z objawami ciężkiej depresji. Dlatego też choroba ta często mylona jest z nawracającą depresją.
Skala problemu
Niektóre źródła podają, że na chorobę afektywną dwubiegunową może chorować nawet 3-5% społeczeństwa. Według WHO zdiagnozowanych jest ok. 60 mln ludzi, w Polsce – ok. 350 tys. CHAD to stosunkowo częsta, a przy tym bardzo niebezpieczna choroba – nieleczona często prowadzi do śmieci. Aż 50% osób z CHAD miewa myśli samobójcze.
Z CHAD da się żyć!
Mimo, iż choroba dwubiegunowa jest nieuleczalna, obecnie leczenie farmakologiczne i psychoterapia są bardzo pomocne – stabilizują nastrój, łagodzą objawy, starają się przeciwdziałać nawrotom. Wiele osób miewa wieloletnie remisje, normalnie żyje i funkcjonuje, spełnia się zawodowo. Aczkolwiek nie wszyscy.
Z mroku pozwala wyjść światło
Ostatnie badania przeprowadzone na Uniwersytecie Pittsburskim pokazują, że światłoterapia (rekomendowana metoda leczenia depresji sezonowej) jest skuteczna również w przypadku depresji w CHAD. Stan osób, które zostały poddane 6 tygodniowej fototerapii znacząco się poprawił, a 68,2% z nich osiągnęło pełną remisję.
Czy nawet światło można przedawkować?
W przypadku choroby dwubiegunowej zawsze należy mieć się na baczności – fototerapia, podobnie jak leki antydepresyjne, może prowadzić do hipomanii. Okazuje się, że kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ma odpowiednia pora naświetlań.
Światłoterapia w południe, nie rano
Podczas badań w Pittsburgu w latach 2010-2014 u żadnego z pacjentów naświetlanych w godzinach 12-14:30 nie doszło do zmiany fazy. Natomiast w innym badaniu, gdzie fototerapia była przeprowadzana rano, ponad połowa osób doświadczyła znaczącego podwyższenia nastroju, zwiększenia poziomu energii i libido, mniejszej potrzeby snu.
Fototerapia – w szpitalu czy w domu?
Na fototerapię do szpitala kieruje lekarz psychiatra. Polega ona na serii min. 2 tyg. codziennych naświetlań przy użyciu specjalnych lamp antydepresyjnych. Światłoterapię z łatwością można stosować również w domu, jednak w przypadku CHAD należy skonsultować ją ze swoim lekarzem.
Przeciwwskazania do fototerapii
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do fototerapii są epizody (hipo)manii. Z kolei przy zaobserwowaniu pierwszych objawów hipomanii w trakcie światłoterapii należy zaprzestać dalszych naświetlań i natychmiast skonsultować się ze swoim lekarzem.
W przypadku stosowania leków wywołujących nadwrażliwość na światło zaleca się zachować ostrożność, gdyż teoretycznie mogą zwiększać ryzyko wystąpienia wysypki alergicznej. Należą do nich m.in. sole litu, lamotrygina, trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, tetracykliny.
