Depresja poporodowa. Czy okulary do fototerapii pomogą mamom?

sie 8, 2020

Fototerapia jest jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia depresji i zaburzeń snu. Pozbawiona skutków ubocznych i wygodna w użyciu, wydaje się być świetnym rozwiązaniem dla mam cierpiących na depresję poporodową. Ale czy tak jest?

Depresja po porodzie

Mimo, iż depresja poporodowa występuje powszechnie, (statystycznie doświadcza jej co 5 kobieta), zbyt rzadko jest wykrywana. Większość kobiet cierpiących na depresję po urodzeniu dziecka nie jest poddawanych badaniom przesiewowym i nie otrzymuje pomocy.

Depresja poporodowa – przyczyny

Całodobowa opieka nad noworodkiem to trudne i żmudne zadanie, a także niekończące się źródło obaw i stresów. Nic dziwnego, że codzienne zmagania młodej mamy, którym towarzyszy ciągłe niewyspanie i ekstremalne zmęczenie, mogą przekraczać jej możliwości radzenia sobie z nimi.

Dodatkowo, oczekuje się, że narodziny dziecka będą dla kobiety najszczęśliwszymi chwilami w jej życiu, a tymczasem ciąża, poród i laktacja to okres gwałtownych zmian hormonalnych i wyjątkowej podatności na zaburzenia nastroju. Wiele mam – w czasie kiedy zakładają, że przecież powinny być szczęśliwe i spełnione – czuje się winnych, boi się lub wstydzi własnych uczuć, nie przyznając się tym samym do pojawiających się objawów depresyjnych.

Objawy depresji po porodzie

Najczęstsze objawy depresji poporodowej to: zaburzenia snu i łaknienia, ciągłe przemęczenie, przygnębienie, niepokój, poczucie bezsilności i niekompetencji oraz brak radości w relacjach z dzieckiem. Mogą pojawiać się również napady paniki, a nawet myśli samobójcze.

Nieleczona depresja poporodowa wpływa nie tylko na matkę, ale może mieć również bardzo niekorzystny, odległy wpływ na rozwój emocjonalny i społeczny jej dziecka.

Depresja poporodowa – kiedy?

Depresja matki najczęściej ujawnia się na przełomie pierwszego i drugiego miesiąca życia dziecka, ale może wystąpić już w ciąży lub pojawić się później – do 12 m-cy po porodzie.

Leki a karmienie piersią

Leczenie depresji poporodowej jest dużym wyzwaniem – zarówno dla młodej mamy, jak i lekarza. Leki przeciwdepresyjne przyjmowane podczas laktacji przechodzą do mleka i mimo, że ich stężenie w surowicy noworodków jest dużo niższe niż we krwi matki, nie ma badań dotyczących długoterminowych skutków zdrowotnych u dzieci.

To właśnie najczęściej z obawy o zdrowie malucha kobiety unikają wizyty u specjalisty, a leki przy karmieniu piersią omijane są przez nie szerokim łukiem. Szukając bezpieczniejszej i wygodnej alternatywy dla leków przeciwdepresyjnych, naukowcy zwrócili się ku fototerapii jasnym światłem.

Depresja poporodowa – leczenie światłem

Depresja poporodowa - leczenie światłem

Biorąc pod uwagę udowodnioną skuteczność światłoterapii w innych typach depresji i zaburzeniach snu, a także niski profil skutków ubocznych w porównaniu z farmakoterapią, fototerapia rzeczywiście przedstawia się jako skuteczna i dobrze tolerowana niefarmakologiczna opcja dla kobiet z depresją poporodową.

Depresja okołoporodowa a fototerapia

Do tej pory przeprowadzono kilkanaście niewielkich, ale obiecujących badań pilotażowych nad skutecznością fototerapii w leczeniu depresji okołoporodowej. Jak dotąd zastosowanie fototerapii w depresji w ciąży i depresji po porodzie przynosi pozytywne rezultaty.

Fototerapia w depresji poporodowej – przegląd najnowszych badań i projektów

„Wykorzystanie fototerapii w celu poprawy snu u matek niemowląt o niskiej masie urodzeniowej: badanie pilotażowe”, 2013

Przebywanie z dzieckiem na oddziale intensywnej terapii noworodków może pogłębiać występujące powszechnie u młodych matek zaburzenia snu – zarówno z powodu stresu, jak i niskiego poziomu natężenia oświetlenia w szpitalu, co desynchronizuje ich rytm dobowy.

Celem badania była ocena skuteczności 3 tygodni fototerapii w poprawie snu i ogólnego stanu zdrowia w tej grupie kobiet. W badaniu wzięło udział 30 matek, które losowo podzielono na 2 równe grupy: eksperymentalną, która codziennie rano przez 30 minut stosowała okulary do światłoterapii i kontrolną (placebo).

Okulary do fototerapii Luminette 3

U kobiet z grupy eksperymentalnej wyraźnie zmniejszyły się objawy depresyjne, zmęczenie nocne i poranne oraz stwierdzono poprawę jakości życia związaną ze zdrowiem fizycznym i psychicznym, a także lepszą jakość snu w porównaniu do grupy kontrolnej.

„Chronobiologia, czynniki ryzyka związane ze snem i fototerapia w depresji okołoporodowej: projekt „Life-ON”, 2016

Rozpoczęty w 2016 r. projekt „Life-ON” to trzyletnie obserwacyjne, wieloośrodkowe badanie obejmujące około 500 kobiet, które są obserwowane od wczesnej ciąży (10–15 tydzień ciąży) do 12 miesięcy po porodzie.

„Głównym celem projektu jest przeprowadzanie badań nad snem w poszukiwaniu możliwych przyczynowych lub predykcyjnych markerów depresji okołoporodowej oraz sprawdzenie bezpieczeństwa i skuteczności fototerapii w leczeniu depresji okołoporodowej. Sen i depresja są ze sobą silnie powiązane i mają solidne wzajemne związki przyczynowe. Istnieje kilka dowodów, które sugerują kluczową rolę związanych z okresem okołoporodowym zmian snu w genezie depresji w tym okresie”.

Projekt „Life-ON” zakłada, że struktura snu podczas ciąży zawiera informacje niezbędne do wczesnej identyfikacji kobiet, u których wystąpi depresja okołoporodowa, a fototerapia – wygodna, domowa i bezpieczna opcja leczenia – może pomóc w zapobieganiu depresji okołoporodowej u kobiet we wczesnych stadiach ciąży, a także w leczeniu już istniejącej depresji podczas ciąży i po urodzeniu dziecka.

„Okulary do fototerapii w depresji poporodowej: otwarte badanie pilotażowe”, 2018

Celem badania przeprowadzonego przez Uniwersytet w Michigan (USA) była analiza wstępnych efektów leczenia depresji poporodowej z wykorzystaniem w domu okularów do światłoterapii, a także ocena czy urządzenie jest praktyczne. Okulary do fototerapii były testowane przez osiem kobiet, u których depresja poporodowa wystąpiła w ciągu 6 m-cy od urodzenia dziecka.

Po 5 tygodniach u wszystkich kobiet stwierdzono: znaczącą poprawę zdrowia i jakości snu oraz zmniejszenie objawów depresyjnych – zarówno przez klinicystów, jak i same pacjentki. Poprawie uległa również długość snu, aczkolwiek tylko nieznacznie.

Okulary do światłoterapii były dobrze tolerowane. Z uwagi na fakt, że urządzenie jest przenośne i nie ogranicza codziennych czynności, okulary do fototerapii mogą okazać się praktyczniejsze w użyciu od tradycyjnych lamp antydepresyjnych dla tej grupy pacjentów.

Fototerapia a depresja matki – sugestie i ograniczenia

Obiecujące wyniki badań sugerują użyteczność fototerapii w leczeniu depresji poporodowej. Konieczne są jednak badania na dużą skalę z odpowiednimi kontrolami, ale prawdopodobnie nie jest łatwo przekonać tę grupę pacjentów – kobiety z depresją, które zajmują się nowo narodzonym dzieckiem – do zapisania się na kilkutygodniowe badania.